Yavuz Sultan Selim Halifeliği Kaldırdı mı? Tarih ve Hikâyelerle Bir Yolculuk
Merak uyandıran bir soruyla başlamak istiyorum: “Yavuz Sultan Selim halifeliği kaldırdı mı?” Bu konu, tarih kitaplarında defalarca tartışılmış, farklı yorumlara kapı aralamış ve kuşaktan kuşağa aktarılan hikâyelerle renklenmiştir. Gelin, yalnızca belgelerin satır aralarına değil, aynı zamanda bu olayın insan hikâyelerine de dokunalım.
Halifelik Kurumunun Arka Planı
Halifelik, İslam dünyasında Hz. Muhammed’in vefatından sonra Müslüman toplulukların siyasi ve dini liderliğini temsil eden bir kurumdu. Yüzyıllar boyunca farklı hanedanlar tarafından taşındı. Abbâsilerden sonra halifeliğin büyük ölçüde sembolik bir anlam kazandığını, özellikle Memlûkler döneminde siyasi gücünden çok dini otoriteyi simgelediğini görüyoruz. İşte bu noktada Yavuz Sultan Selim’in sahneye çıkışı tarihi değiştirdi.
1517: Mısır Seferi ve Bir Dönüm Noktası
Yavuz Sultan Selim, 1517 yılında Mısır Seferi’ni kazandığında Osmanlı topraklarına yalnızca Kahire’yi değil, aynı zamanda Abbâsi halifesini de getirdi. O dönemin rivayetlerine göre son Abbâsi halifesi III. Mütevekkil, halifelik yetkilerini ve kutsal emanetleri Yavuz Sultan Selim’e devretti. Bu olay, halifeliğin kaldırılmadığını; tam tersine, Osmanlılara geçtiğini gösterir. Yani “Yavuz Sultan Selim halifeliği kaldırdı mı?” sorusunun cevabı kesin bir şekilde hayırdır. O, kaldırmadı; bilakis halifeliği Osmanlı tahtına taşıdı.
Bir İnsan Hikâyesi: Kahire’den İstanbul’a
Rivayetlere göre, Yavuz Sultan Selim Kahire’de zafer kazandığında şehrin sokaklarında hem sevinç hem de endişe hâkimdi. Kahire halkı halifeliğin Osmanlılara geçişini izlerken, İstanbul’da yaşayan sıradan bir esnaf için bu olay çok daha farklı bir anlam taşıyordu. Esnaf, Osmanlı padişahının artık “Müslümanların lideri” olarak tanınmasından gurur duyuyordu. Bu gurur, sadece siyasi bir unvan değil, dini ve kültürel bir aidiyet duygusuydu.
Verilerle Desteklenen Bir Bakış
Tarihsel belgeler, Yavuz Sultan Selim’in hilafeti kaldırmadığını net biçimde ortaya koyuyor. 16. yüzyıldan itibaren Osmanlı kaynaklarında padişahların “Halife” unvanını kullandıkları görülüyor. Özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde bu unvanın diplomatik mektuplarda ve antlaşmalarda sıkça geçtiği belgelerle sabit. Modern tarihçiler de bu konuda hemfikir: Hilafet, Yavuz’un döneminde değil, 1924’te Türkiye Cumhuriyeti tarafından kaldırıldı.
Toplumsal ve Dini Etkiler
Halifeliğin Osmanlılara geçmesi yalnızca siyasi bir olay değildi. Aynı zamanda İslam dünyasında Osmanlıların liderliğini pekiştiren bir gelişmeydi. Anadolu’da yaşayan bir köylü için bu, padişahına duyduğu bağlılığı artırırken; Arabistan’da yaşayan bir Müslüman için Osmanlı’nın dini otoritesini kabullenmek anlamına geliyordu. Bu durum, imparatorluğun farklı bölgelerinde aidiyet duygusunu güçlendirdi.
Yanlış Anlamaların Kaynağı
“Yavuz Sultan Selim halifeliği kaldırdı mı?” sorusunun sıkça sorulmasının nedeni, tarih bilgisindeki bazı karışıklıklardan kaynaklanıyor. Hilafetin Osmanlılara geçtiği an ile hilafetin kaldırıldığı an arasındaki fark zaman zaman gözden kaçırılıyor. Oysa Yavuz Sultan Selim, halifeliği kaldırmak şöyle dursun, Osmanlı İmparatorluğu’nu İslam dünyasının merkezi haline getirdi.
Sonuç: Yavuz’un Mirası
Bugün geriye dönüp baktığımızda, Yavuz Sultan Selim’in mirası yalnızca toprak fetihleriyle sınırlı değildir. Onun en büyük katkılarından biri, hilafeti Osmanlı’ya taşıyarak imparatorluğu dini bir merkez haline getirmesiydi. Bu, hem Osmanlı’nın siyasi gücünü artırdı hem de Müslüman dünyasında ona meşruiyet kazandırdı.
Okuyuculara Sorular
Peki siz ne düşünüyorsunuz? Halifeliğin Osmanlılara geçmesi, imparatorluğun gücünü nasıl etkiledi sizce? Eğer Yavuz Sultan Selim halifeliği kaldırmış olsaydı, Osmanlı tarihi nasıl bir yol izlerdi? Yorumlarda fikirlerinizi paylaşarak bu tartışmaya siz de katılabilirsiniz.